Για τον Σπύρο Μπαρούτα

Η ερώτηση που απεύθυνα σε φίλο καλό: «Θέλω μία φράση, όπως θα την έλεγες πάνω στο τσίπουρο, για την πρώτη συνεργασία της  Άλλης Πλευράς με τον Σπύρο Μπαρούτα. Μιας ανάσας φράση».

Η απάντηση: «Ο Διευθυντής σήμερα της Νευροχειρουργικής Κλινικής του Γ.Ν. “Γ. Παπανικολάου”, πατέρας τεσσάρων παιδιών..." και παππούς επτά εγγονιών»!

Εργασία δηλαδή και οικογένεια. Και η πολιτική; Δεν χωρούσε μια λεξούλα σ’ αυτήν την φράση που να αντανακλά την δωδεκάχρονη θητεία του ως δήμαρχος Σταυρούπολης; Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς και με το δίκιο του. Για προσέξτε λίγο καλύτερα όμως την εικόνα. Μήπως η απουσία αναφοράς είναι επειδή δεν ξεμπερδεύεις εύκολα με την δύσκολη εξίσωση Μπαρούτας-Πολιτική;

Είναι γεγονός πως η δωδεκαετία 1991-2002 ήταν μια προσθήκη στη ζωή του Σπύρου Μπαρούτα η οποία τον ωθούσε έξω από την κανονικότητα μιας ζωής που στρέφεται γύρω από τους πιο τυποποιημένους άξονες που μπορεί κανείς να φανταστεί: εργασία και οικογένεια. Και όταν η εργασία δεν είναι απλώς η διαδικασία για να βγει το μεροκάματο αλλά συμπυκνώνει όνειρα-προσπάθεια-μελέτη-αγάπη-διάβασμα και απόλυτη εμπιστοσύνη στον εαυτό σου, όπως η Ιατρική που επέλεξε ο Σπύρος και η οικογένεια δεν είναι μια συμβατική κοινωνική υποχρέωση αλλά μια συνειδητή αφιέρωση, με μια αριθμητική πίσω της που εντυπωσιάζει. Πώς λοιπόν κατάφερε η πολιτική και τρύπωσε στα ενδιαφέροντα μιας τέτοιας προσωπικότητας; Πότε έγινε αυτό; Και τι αποτέλεσμα έφερε; Άξιζε τον κόπο;

Είμαι σίγουρος ότι κάποια άλλη χρονική στιγμή θα επιστρέψω στο κεφάλαιο Σπύρος Μπαρούτας και θα αναζητήσω πιο ψυχρά στοιχεία από διάφορα αρχεία για να καταγράψω την πολιτική διαδρομή αυτού του ανθρώπου. Απόψε δεν θα το κάνω. Όσο  έγραφα αυτό το κείμενο, πίσω μου ακριβώς, βρισκόταν όλα τα τεύχη του περιοδικού ΔΗΜΟΤΗΣ και της συνέχειάς του της +ΠΟΛΗΣ. Ήξερα πολύ καλά πως στις σελίδες τους υπήρχε υλικό για να συμπληρωθεί όχι μία αλλά πολλές ομιλίες για τον Σπύρο Μπαρούτα. Δεν γύρισα προς τα εκεί το κεφάλι μου, ούτε για μια στιγμή.

Δεν είναι μια κανονική ομιλία για ένα κανονικό πολιτικό πρόσωπο. Επειδή πρώτον και κύριον, το τιμώμενο πρόσωπο δεν και ο ορισμός του πολιτικού προσώπου όπως το βιώνουμε στην Ελλάδα. Έτσι λοιπόν για τον αιρετικό της πολιτικής κλήθηκε να μιλήσει ένας που προσπάθησε να βάλει την πολιτική στη ζωή του και δεν τα κατάφερε και υπήρξε πολιτικός αντίπαλος του ανθρώπου για τον οποίο μιλάει αυτήν την στιγμή. Παράξενο; Οπωσδήποτε. Γι’ αυτό και ωραίο. Θα προκρίνω προσωπικές ιστορίες και θα αφήσω ως ζητούμενο να αποδειχθεί η σχέση τους με την πολιτική.

Πεταγόμαστε σε μια μακρινή δεκαετία, αυτήν του 1970. Πριν την Μεταπολίτευση. Είμαι μαθητής του ΣΤ Γυμνασίου Αρρένων, δεν τα καταφέρνω με το ποδόσφαιρο, εννοώ να παίρνω την μπάλα στα πόδια μου και να την κουμαντάρω με άνεση. Αυτό το έκανα με τα χέρια μου. Ήθελα λοιπόν να παίζω τερματοφύλακας. Δημιουργήσαμε μια παρέα παιδιών, μια ομάδα στην Ηλιούπολη, βρήκαμε ακόμα και παράγοντες να μας πλαισιώνουν και κλείναμε αγώνες με άλλες γειτονιές. Ορίζοντας περιορισμένος. Μέχρι τον Εύοσμο των Πρατσινάκηδων, στην αλάνα πίσω από το γήπεδο του Αγροτικού Αστέρα. Τότε έριξε κάποιος την ιδέα να αποκτήσουμε και πρόεδρο. Έναν φοιτητή της Ιατρικής. Τον αποκτήσαμε. Φτάσαμε να παίζουμε σε ένα τουρνουά του ΠΑΟΚ. Παίξαμε στο βοηθητικό της Τούμπας τα προκριματικά και μέσα στο στάδιο έναν αγώνα πριν από το ντέρμπυ ΠΑΟΚ-ΑΕΚ στο οποίο κατάφερα να λείπω ο αθεόφοβος, δεν θυμάμαι για ποιον λόγο. Ιδού και το  τεκμήριο εκείνης της εποχής.

Τον βλέπετε τον πρόεδρο της Νίκης Ηλιουπόλεως; Είναι στο δεξιό άκρο της εικόνας όπως κοιτάτε και λέγεται Σπύρος Μπαρούτας.

Τι ακριβώς τον έκανε να μπλεχτεί με μας τα μαθητούδια, ένας φοιτητής της Ιατρικής και να μας πάει και σε τουρνουά του ΠΑΟΚ, δεν ξέρω. Ο Θεός και η ψυχή του.

Πέρασαν πολλά χρόνια για να ακούσω ξανά το όνομα Σπύρος Μπαρούτας. Ήταν τα τέλη του 1990, περίοδος δημοτικών εκλογών. Βρίσκομαι σε μια περίεργη πολιτική κατάσταση. Οι διεργασίες στην κεντρική πολιτική σκηνή, από το 1989, με ξαναφέρνουν κοντά σε κομματικούς σχηματισμούς από τους οποίους έφυγα το 1981. Κάτι φαινόταν να αλλάζει. Δεν είναι της ώρας να το συζητήσουμε. Βρίσκομαι λοιπόν με τον γαμπρό μου στο βιβλιοπωλείο που ξεκινήσαμε (νόμιζα πως θα κατάφερνα να κάνω κάτι επαγγελματικά, που να μην έχει σχέση με το δημόσιο και την επετηρίδα που με καθήλωνε σε μια ιδιότυπη ανεργία ως εκπαιδευτικό). Μπαίνει λοιπόν ένας τύπος, απευθύνεται στον γαμπρό μου, του λέει πως θα κατέβει για υποψήφιος δήμαρχος και ζητάει την στήριξή του. Ο γαμπρός μου, πρώην αντιδήμαρχος του Χρήστου Τσακίρη και έτοιμος για την συμμετοχή του στο νέο ψηφοδέλτιο του Χρήστου με την υποστήριξη και του ΠΑΣΟΚ. Ο υποψήφιος δήμαρχος, προερχόμενος από το ΠΑΣΟΚ, δήλωνε πως θα κατέβει παρά την πολιτική θέση του κόμματός του. Και αναζητούσε συνεργάτες με ποιοτικά κριτήρια και όχι αμιγώς πολιτικά-κομματικά. Δεν έγινε καμία πρόοδος στην συνάντηση, όπως ήταν αναμενόμενο, αλλά ο μάγκας κατάφερε και βγήκε δήμαρχος. Και σαν κι αυτόν έδρασαν και άλλοι στην περιοχή. Έτσι οι Δυτικές Συνοικίες της Θεσσαλονίκης έζησαν το φθινόπωρο του 1990 το περίφημο αντάρτικο στη Αυτοδιοίκηση. Έχασαν τις εκλογές οι θρυλικοί κομμουνιστές δήμαρχοι που κυριαρχούσαν από την Μεταπολίτευση και μετά και βγήκαν στο προσκήνιο νέα ονόματα και μικρότερες ηλικίες. Νεάπολη και Χατζησάββας αντί του Μπινιώρη. Αμπελόκηποι και Σταματουλάκης αντί του Σαπρανίδη, διαδόχου του Ράπτη. Σταυρούπολη και Μπαρούτας αντί του Τσακίρη. Συκιές και Δανιηλίδης αντί του Αφαλή. Από την παρέα τους και ο Καϊτετζίδης του Κορδελιού ο οποίος όμως δεν αντιπαρατέθηκε με κομμουνιστή. Ο Αλεξανδρίδης στον Εύοσμο που νίκησε τον κομμουνιστή Διονυσίου, ήταν μεν νέος αλλά δεν ήταν αντάρτης, ούτε καν ΠΑΣΟΚ. Έτσι ξεκινάει μια νέα εποχή στα δυτικά της Θεσσαλονίκης.

Εγώ είμαι απηυδισμένος από την συμπεριφορά των κομμάτων και ξεκινάω στον Εύοσμο μια προσπάθεια για να συγκροτηθεί μια κίνηση πολιτών, με προοπτική την εμπλοκή της στα πολιτικά πράγματα της ευρύτερης περιοχής και ούτε λίγο ούτε πολύ φτάνουμε να κάνουμε προ-ιδρυτικές συνελεύσεις των εβδομήντα ατόμων με πολλές μεν δυσκολίες, αλλά με έναν ενθουσιασμό που μας έκανε να επιμένουμε. Προεκλογικός πυρετός, από την επομένη κιόλας των εκλογών! Πάνω σ’ αυτήν την έξαψη και έχοντας μπροστά μας ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα, αυτό της συμμετοχής παιδιών που ανήκαν ακόμα στο ΚΚΕ και δίσταζαν να εμπλακούν ενεργά στη νέα κίνηση, με πλησιάζουν δυο παλικάρια από την Ηλιούπολη, άγνωστά μου και με πληροφορούν πως κι αυτοί ξεκινάνε κάτι σχετικό με μένα αλλά σε πολύ διαφορετική οργανωτική και επιχειρησιακή βάση. Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία. Πέντε άτομα όλα κι όλα. Ούτε μέλη, ούτε μαζικότητες, ούτε πλειοψηφίες και μειοψηφίες. Κάπως έτσι παίρνει μπροστά η Άλλη Πλευρά και ξεκινάμε με εκπομπές στο ραδιόφωνο του Παρατηρητή και αναδεικνύουμε ζητήματα που η παραδοσιακή πολιτική αγνοούσε. Καθώς προχωρούσαν οι εκπομπές μας, μεταξύ σοβαρού και αστείου λέγαμε πως αν αυτή η τρέλα μας αποτυπωθεί αργότερα στα προγράμματα δημοτικών παρατάξεων,  θα νιώθουμε ικανοποιημένοι. Αυτό έγινε και με το παραπάνω. Καταλύτης στην προσπάθεια εκείνη, ένας από τους νέους δημάρχους. Ο Σπύρος Μπαρούτας. Όταν του είπαμε πως θέλουμε να μας βοηθήσει με εργαζόμενους και οχήματα του δήμου Σταυρούπολης για να καθαρίσουμε τα μπάζα από τη Μονή Λαζαριστών και να στήσουμε εκεί μέσα ένα τριήμερο εκδηλώσεων με μεγάλη εμβέλεια, τουλάχιστον σε επίπεδο πόλης και όχι μόνο συνοικίας, ανταποκρίθηκε.

Ειλικρινά δεν ξέρω τι είχε στο μυαλό του. Όμως η εμπιστοσύνη που μας έδειξε και η βοήθεια που μας έδωσε απλόχερα, δεν ήταν μόνο επειδή του άρεσαν αυτά που του προτείναμε. Ούτε μπορούσε να προβλέψει το τι θα επακολουθούσε. Η συνέχεια τον δικαίωσε και φανέρωσε σε μένα, επαναλαμβάνω πως ήμουν πολιτικός του αντίπαλος και δεν το έκρυβα, μια πολιτική ιδιοφυία κι ας έκανα προσπάθειες να μην το παραδεχτώ ακόμα. Ταυτόχρονα εκείνη η απόφασή του ήταν και η πρώτη, απτή επί των έργων, αναμέτρησή του με τον θρυλικό προκάτοχό του. Τον Χρήστο Τσακίρη. Μόνο αυτών των δύο δημάρχων Σταυρούπολης το έργο μπορεί να συγκριθεί και να αποτιμηθεί. Και όχι μόνο επειδή διοίκησαν για τρεις τετραετίες ο καθένας. Αλλά επειδή το έργο τους αντανακλούσε κοινωνικές ανάγκες και αυτοί ανταποκρίθηκαν και με το παραπάνω. Δεν ήταν λοιπόν, απλώς ο αντάρτης του ΠΑΣΟΚ που κέρδισε με τη βοήθεια του Ράδιο Θεσσαλονίκη και με τη βοήθεια μερίδας του Τύπου που δεν είχε και τις καλύτερες των συστάσεων, εκείνες τις δύσκολες εποχές. Ο Σπύρος ήταν πολύ παραπάνω από αυτό που έβλεπε ο κόσμος. Οι πρώτες του κουβέντες, στις συζητήσεις μας οι οποίες στον μεγαλύτερο βαθμό αφορούσαν στον Πολιτισμό με μια ευρεία γκάμα θεμάτων, ήταν πως ο ίδιος έπαιζε κιθάρα και έγραφε στίχους. Τα χνώτα μας ταίριαξαν, όσο κι αν η δημόσια παρουσία μας έλεγε άλλα. Τι συμβολίζει λοιπόν το τριήμερο των εκδηλώσεων για την ανάδειξη της Μονής Λαζαριστών ως μνημείο της δυτικής Θεσσαλονίκης; Συμβολίζει την δουλειά και το έργο που άφησε ο Χρήστος Τσακίρης στις υποδομές και στον σχεδιασμό της νέας πόλης με τρόπο που, ο επόμενος δήμαρχος να μπορεί να στηριχτεί, όπως και στηρίχτηκε και να δουλέψει στο εποικοδόμημα, δηλαδή στη δημιουργία θεσμών και φορέων σε όλα τα επίπεδα. Έστησε Γραφείο Ανάπτυξης ο Χρήστος και στράφηκε από τους πρώτους δημάρχους στα ευρωπαϊκά προγράμματα; Το επέκτεινε και το αξιοποίησε μέχρι κεραίας ο Σπύρος. Έστησε το κτίριο που γνωρίζουμε όλοι πια με το όνομά του ο Τσακίρης; Έστησε μέσα του την Σχολή χορού και μια Κοινωνικοπολιτιστική Επιχείρηση ο Μπαρούτας δημιουργώντας έναν πιο ευέλικτο μηχανισμό λήψης αποφάσεων και κυρίως αξιοποίησης κονδυλίων. Έσωσε από την καταστροφή την Μονή Λαζαριστών η οποία κηρύχτηκε διατηρητέο και πέρασε στα χέρια του ελληνικού δημοσίου και ακόμη περισσότερο έκανε αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την αξιοποίησή της ο κομμουνιστής; Μπήκε στο διοικητικό συμβούλιο του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύτουσας της Ευρώπης 2007 ο σοσιαλιστής και πέτυχε να ενταχθεί η Μονή Λαζαριστών στα μεγάλα έργα που ξεκίνησαν και τελείωσαν πριν καλά καλά μπει το 2007. Έκανε διάφορες εκδηλώσεις και σιγά σιγά έβγαλε τα σχολεία από τα ενοικιαζόμενα καταστήματα ο Τσακίρης; Έστησε ένα μεγαλόπρεπο Φεστιβάλ Παιδείας ο Σπύρος Μπαρούτας.

Μόνος του; Κανείς μόνος του. Αυτό είναι το δεύτερο μεγάλο προσόν του Σπύρου Μπαρούτα και δεν ξέρω αν θα το είχε αν αποφάσιζε να γίνει πολιτικός καριέρας. Να διαλέγει και να εμπιστεύεται συνεργάτες του. Πολιτικούς και μη. Μεγάλη κουβέντα μπορεί να γίνει για το έργο διοικητικών όπως εκείνου του αρχιτέκτονα που άφησε τη σφραγίδα του επί Χρήστου Τσακίρη αλλά και άλλων ανθρώπων που έδωσαν το στίγμα τους υπηρετώντας με απαράμιλλο ενθουσιασμό θεσμούς και ιδέες και όχι ανθρώπους. Αλλά και η απλή αριθμητική συνηγορεί σ’ αυτό που λέω. Δείξτε μου έναν δήμαρχο από τη δεκαετία του 1950 που γίνονται δημοτικές εκλογές που να σταμάτησε επειδή το ήθελε να σταματήσει και μετά από αυτόν κατάφεραν να εκλεγούν στον ίδιο δήμο δήμαρχοι δύο από τους βασικούς του συνεργάτες. Εγώ δεν ξέρω ούτε έναν. Τυχαίο; Και μην μου πείτε αν υπήρξαν καλοί ή κακοί δήμαρχοι. Δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Είναι ότι αυτοί μαζί με πολλούς άλλους έδρασαν υπό την πολιτική σκέπη του Σπύρου Μπαρούτα ενώ μπορούσαν να διεκδικήσουν το αξίωμα για τον εαυτό τους. Οι φιλοδοξίες προφανώς δεν εξέλειπαν. Η παρουσία όμως του Σπύρου και ο τρόπος που ασκούσε την διοίκηση ήταν αποτρεπτικά για ανταγωνισμούς όσο αυτός παρέμενε δήμαρχος. Γίνονται αυτά στην τύχη; Γίνονται επειδή έτσι θέλει το κόμμα; Όχι πάντα. Όχι στην περίπτωση Μπαρούτα. Το ΠΑΣΟΚ επέστρεψε σ’ αυτόν. Και ενώ όλοι περιμέναμε την μεταπήδησή του στην κεντρική πολιτική σκηνή, αυτός της έστρεψε μεγαλόπρεπα την πλάτη και επέστρεψε με μεγαλύτερη άνεση χρόνου πια στην οικογένειά του και στην Ιατρική του.

Ακόμη ένα γεγονός που με συνδέει με τον τιμώμενο απόψε δήμαρχο είναι μια σειρά εκδηλώσεων την οποία με εμπιστεύτηκε αυτός και τότε δημοτικό συμβούλιο, το τελευταίο υπό την ηγεσία του και είμαι υπερήφανος που το Ιστορικό Αρχείο Σταυρούπολης άφησε ένα σημαντικό αριθμό τεκμηρίων και βιβλίων στη διάθεση των δημοτών και των εκπαιδευτικών δηλαδή στη διάθεση των παιδιών και των πολιτών των επόμενων γενεών.

Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια. Μακάρι να ήξερα να παίζω κιθάρα ή πιάνο για να του τραγουδήσω με λίγους στίχους αυτά που νιώθω. Δεν παίζω όμως. Και σκάλισα αυτές τις λέξεις μόνο για να τιμήσω έναν άνθρωπο που δεν με είδε ποτέ ως αντίπαλο και μόνο. Τον ευχαριστώ γι’ αυτό και του εύχομαι να ζήσει με όλη την ευτυχία που του αξίζει, τις ιδιότητες που επέλεξε να υπηρετεί πια: Του διευθυντή Νευροχειρουργικής Κλινικής του Γ.Ν. “Γ. Παπανικολάου”, και της οικογένειάς του ως σύζυγος, πατέρας τεσσάρων παιδιών... και παππούς επτά εγγονιών. Η τιμή ανήκει στο Σπυρίδωνα Μπαρούτα.

Ευχαριστώ πολύ που με ακούσατε.

Ομιλία κατά την έναρξη του Φεστιβάλ Παιδείας του Δήμου Παύλου Μελά (12-4-2016), όπου τιμήθηκε ο δήμαρχος Σταυρούπολης (1991-2002), Σπύρος Μπαρούτας.